Do 10 marca 2020 r. Polska jest zobowiązana do wprowadzenia zaleceń znowelizowanej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), której celem jest dekarbonizacja zasobów budowlanych do roku 2050. Komisja Europejska wskazuje kierunki, jakie powinny realizować krajowe polityki - pozostaje jednak pytanie jakie mechanizmy zadziałają w Polsce. Eksperci przekonują, że aby osiągnąć cel konieczne jest zwiększenie skali termomodernizacji z około 1 proc. do 3 proc. A do tego potrzebne jest skuteczne wdrożenie przepisów i wzrost świadomości społecznej.

Jak czytamy w najnowszej, V edycji „Barometru zdrowych domów", który powstał z inicjatywy Grupy VELUX, zmiany wprowadzone w dyrektywie unijnej w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) postawiły sobie za cel pełną dekarbonizację europejskich zasobów budowlanych do 2050 roku. Oznacza to ograniczenie zużycia energii konsumowanej przez budynki o 50-60 proc. i niemal całkowitą redukcję emisji gazów cieplarnianych. Spełnienie tego celu wymaga dynamicznego zwiększenia tempa termomodernizacji istniejących budynków, ale też powszechnego stosowania odnawialnych źródeł energii, a także zmiany struktury wykorzystywanych dotąd źródeł ciepła, w kierunku tych odnawialnych. Państwa członkowskie mają czas do 10 marca 2020 roku na wdrożenie zmienionej dyrektywy.

„Jest to szalenie ambitne zadanie, co wyraźnie widać na przykładzie Polski gdzie 70 proc. budynków jednorodzinnych jest ogrzewanych przy użyciu węgla, a tylko 1 proc. można uznać za energooszczędne" - mówi dr. inż. Szymon Firląg, z Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, przedstawiciel na Polskę „Buildings Performance Institute Europe".

„Osiągnięcie zakładanej redukcji emisji gazów cieplarnianych wymaga zwiększania tempa termomodernizacji z około 1 proc. obecnie do 3 proc. rocznie w przyszłości. Zyskają na tym wszyscy - właściciele budynków, środowisko naturalne i przedsiębiorcy, ponieważ wysoce efektywne, komfortowe i inteligentny budynki są kluczem do dekarbonizacji. Dodatkowo w przypadku Polski niezwykle ważna jest zmiana struktury źródeł ciepła wykorzystywanych do ogrzewania i podgrzewania wody" - dodaje Szymon Firląg.

Jak podkreśla Adam Ambrozik, dyrektor ds. korporacyjnych, w firmie VELUX Polska - „Dyrektywa zwraca szczególną uwagę na powiązanie efektywności energetycznej ze zdrowym klimatem wewnętrznym. To ważna zmiana, gdyż budynki powinny przede wszystkim służyć ludziom i ich zdrowiu. Zatem należy wdrażać takie rozwiązania technologiczne i regulacje prawne obejmujące zarówno budynki nowe, jak i te poddawane renowacji, które będą gwarantowały mieszkańcom zdrowy klimat wewnętrzny. Trzeba mieć na uwadze to, że inwestycja w zdrowie ludzi, jest kluczowa dla polskiego społeczeństwa, a także, jak pokazują analizy zawarte w raporcie „Barometr zdrowych domów", ma olbrzymi wpływ na gospodarkę".

Znowelizowane przepisy dyrektywy EPBD mają stanowić narzędzie do osiągnięcia dekarbonizacji i pomóc w odpowiednim ukierunkowaniu polityki krajowej. O tym, czy będzie to rozwiązanie skuteczne zdecyduje sposób i tempo wdrożenia przepisów do prawa krajowego. Wprowadzone w dyrektywie zmiany nie są rewolucyjne i bazują na wcześniejszych przepisach, które często wzmacniają.

Oto najważniejsze kierunki zmian wg. znowelizowanej dyrektywy (EPBD), opracowane przez dr. inż. Szymon Firląga, z Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej:

Długoterminowe strategie termomodernizacji budynków i ich finansowania.

Państwa członkowskie muszą przygotować plan działania i określić na poziomie krajowym cele pośrednie na rok 2030 i 2040, służące osiągnięciu wysokiej efektywności energetycznej i dekarbonizacji krajowych zasobów budowlanych do 2050 roku. Wsparciem dla zwiększenia tempa termomodernizacji mają być różnego rodzaju mechanizmy polegające na agregacja projektów, zmniejszeniu ryzyka finansowego, efektywnym wykorzystaniu funduszy publicznych i tworzeniu narzędzi doradczych. Z punktu widzenia krajowego szczególnie ważne jest uwzględnienie w strategii problemu niskiej jakości powietrza zewnętrznego - smogu.

Świadectwa energetyczne i paszporty termomodernizacyjne budynków

Poprawa jakości i wiarygodności świadectw ma być osiągnięta dzięki ich losowym kontrolom. Ilość kontrolowanych świadectw powinna pozwalać na uzyskanie statystycznie istotnych wyników. Komisja Europejska zajmie się możliwością wprowadzenie paszportów termomodernizacji, jako dokumentów uzupełniających do świadectw energetycznych. Paszporty mają mieć charakter indywidualnych, długoterminowych planów etapowej termomodernizacji, wykonanych dla konkretnego budynku. Ich wprowadzenie na poziomie krajowym będzie miało dobrowolnych charakter.

Instalacje budowlane i ich przeglądy

Dyrektywa wprowadza wymagania stosowania urządzeń do automatycznej regulacji temperatury w pomieszczeniach budynków nowych i modernizowanych. Zmianie uległy przepisy dotyczące przeglądów okresowych systemów ogrzewania, klimatyzacji i wentylacji, np. zwiększono moc kontrolowanych urządzeń. Dodano nowe przepisy dotyczące instalacji systemów automatyki i sterowania budynkami oraz monitorowania elektronicznego. Będą one obowiązywać od 2025 roku budynki niemieszkalne wyposażone w źródła o mocy powyżej 290 kW.

Elektromobilność

Dużo uwagi poświęcono rozwojowi elektromobilności i roli budynków w tym procesie. Wprowadzono wymóg dotyczący punktów ładowania pojazdów elektrycznych i infrastruktury kanałowej, którą należy zapewnić na parkingach związanych z budynkami, zarówno nowymi, jak i poddawanymi termomodernizacji. Dodatkowa infrastruktura ma stwarzać odpowiednie warunki, dla szybkiego instalować punkty ładowania tam, gdzie będą potrzebne.

Obliczanie charakterystyki energetycznej budynku

Wprowadzone zmiany mają na celu zwiększenie przejrzystości i ujednolicenie stosowanych metod obliczeniowych. Charakterystyka energetyczna budynku powinna być wyrażona za pomocą wskaźnika zużycia energii pierwotnej a krajowe metodologie obliczeniowe bazować na normach z rodziny ISO 52000.

Gotowość budynków do obsługi inteligentnych sieci

Wprowadzenie wskaźnika gotowości, ma pomóc w ocenie gotowość budynku do integracji inteligentnych technologii, które odpowiadają potrzebom użytkownika, zwiększają efektywność energetyczną i umożliwiają interakcję z inteligentną siecią elektro-energetyczną. Dotyczy to w szczególności budynków o wysokiej charakterystyce energetycznej posiadających systemy do lokalnej produkcji energii ze źródłem odnawialnych. Jednym z celów jest zwiększenie efektywności wykorzystania tej energii na miejscu. Wprowadzenie wskaźnika gotowości na poziomie krajowym będzie miało dobrowolnych charakter.

Jak podkreślają eksperci, procesowi implementacji dyrektywy powinna towarzyszyć skuteczna kampania społeczna. Bez niej nowe przepisy nie zyskają zrozumienia społecznego i staną się tylko „unijną biurokracją". Tymczasem korzyści z dekarbonizacji odczujemy wszyscy, bo oznacza to czyste powietrze i większy komfort życia.

Infografika nawiązująca do głównych przekazów zawartych w znowelizowanej dyrektywie EPBD.

źródło: Velux